SÍBS Líf og heilsa er forvarnaverkefni SÍBS og aðildarfélaga þar sem farið er um landið og almenningi boðin ókeypis heilsufarsmæling ásamt fræðslu og þátttöku í könnun um lífsstíl og heilsufar. Sjá mynd frá mælingu í Ólafsvík. Kristinn Jónasson, bæjarstjóri Snæfellsbæjar og Ásgeir Þór Árnason, framkvæmdastjóri Hjartaheilla.

Það er stórkostleg slagsíða á heilbrigðiskerfinu sem á aðeins eftir að ágerast verði ekkert að gert. Lífsstílstengdir sjúkdómar eru ábyrgir fyrir langstærstum hluta heilsufarsskaða þjóðarinnar, hvort sem það er ótímabær dauði eða skert lífsgæði.

Íslensk heilbrigðisþjónusta kemur að mörgu leyti vel út í samanburði við önnur lönd. Það má að líkindum þakka því að hún hefur á að skipa mjög hæfu og velmenntuðu fólki, sem fengið hefur menntun sína í löndum sem standa framarlega hvað varðar heilbrigðisþjónustu. Þetta starfsfólk leggur metnað sinn í að veita þjónustu eftir bestu getu. Það er hinsvegar augljóst að aðrir þættir heilbrigðiskerfisins eru ekki í jafngóðu ásigkomulagi. Stefnumörkun í heilbrigðismálum hefur lengi verið óljós og hlutverk einstakra stofnana er óskýrt. Það gildir bæði um ráðuneyti, Sjúkratryggingar Íslands, Embætti landlæknis og einstakar heilbrigðisstofnanir. Það hefur orðið til þess að heilbrigðisþjónustan hefur þróast af dálitlu handahófi og það er ekki ljóst að hagsmunir neytenda þjónustunnar hafi verið hafðir í fyrirrúmi og enn síður að þeir fjármunir sem varið er til heilbrigðismála séu að skila sér í sem bestri þjónustu til landsmanna. Ef þessum hlutum væri komið í betra horf má ætla að íslenskt heilbrigðiskerfi hefði alla möguleika á að ná toppsæti í alþjóðlegum samanburði.

Landspítali er stærsta stofnun landsins og rennur um þriðjungur þeirra fjármuna sem ríkið ver í heilbrigðismál til spítalans. Landspítali er líka þjóðarsjúkrahús Íslendinga, eina háskólasjúkrahúsið og nýtur almenns velvilja og hlýhugs af hálfu landsmanna. Það fer ekki á milli mála, enda berast Landspítala gjafir hvaðanæva af landinu og í umræðunni sem fram fer um heilbrigðiskerfið fer mikilvægi Landspítala í hugum landsmanna ekkert á milli mála. Við erum afar þakklát fyrir þetta.

Heilbrigðiskerfi heimsins standa frammi fyrir miklum áskorunum og eru ekki að uppfylla væntingar almennings. Það gætir óþolinmæði hjá almenningi þegar heilbrigðisþjónustan nær ekki markmiðum sínum. Flestir eru sammála um að heilbrigðiskerfin þurfi að bregðast við þessari áskorun hraðar og betur. Alþjóðlegum heilbrigðisyfirvöldum og í nágrannaríkjum okkar er mönnum orðið ljóst á síðustu árum að það er heilsugæslan sem á áhrifaríkastan hátt getur svarað þessum áskorunum. Heilsugæslan annast fólk og læknar það, færir því hvatningu og eflir það á öruggan og árangursríkan hátt. Heilsugæslan veitir sína þjónustu á ytri mörkum heilbrigðiskerfisins og er tengiliður þess við sjúkrahús og sérfræðinga. Heilsugæslan flokkar ekki fólk eftir sjúkdómsgreiningum, eða aldri, allir eru velkomnir alltaf og það er réttur fólks að mínu mati að aðgangur að heilsugæslu sé óhindraður. Þetta er það sem liggur að baki þegar gerð er krafa um að heilsugæslan eigi að vera „fyrsti viðkomustaðurinn“.

Í febrúar á síðastliðnu ári (2015) voru liðin 70 ár frá því að fyrsti berklasjúklingurinn var innskrifaður á Reykjalund. Frá upphafi var rekin endurhæfing á Reykjalundi, til að byrja með starfsendurhæfing fyrir berklasjúklinga, sem margir hverjir voru ungir að árum. Á Reykjalundi var meðal annars starfræktur iðnskóli frá árinu 1949 og allt til ársins 1965. Um og eftir 1960, um leið og mikill árangur hafði orðið í lækningu berkla, breyttist starfsemin á Reykjalundi. Það var þó ekki horfið frá endurhæfingu heldur var farið að bjóða upp á endurhæfingu fyrir fleiri sjúklingahópa en þá sem voru með lungnasjúkdóm. Fyrsti íslenski sérfræðingurinn í endurhæfingarlækningum, Haukur Þórðarson, kom til starfa á Reykjalundi árið 1962 og smám saman breyttist Reykjalundur á næstu 2-3 áratugum í þá stofnun sem hún er í dag.