Því hefur verið slegið fram að æskunni sé sóað á börn því að þau hafi ekki minnstu forsendur til að njóta hennar, sérstaklega fyrstu áranna sem enginn man. En ætli frumbernskan sé sú paradís sem margir ætla?

Félagslegt og andlegt heilbrigði barna og unglinga á Íslandi er eitthvað sem skiptir okkur flest miklu máli. Óhætt er að segja að einelti sé einn af þeim þáttum sem geta haft neikvæð áhrif þar á og geng ég svo langt að kalla einelti einn helsta skaðvald í lífi barnanna okkar. Í þessari grein ætla ég að útskýra af hverju.

Í þessari grein verða tvær áskoranir skoðaðar sem varða félagstengsl og samskipti og hvernig þetta tvennt getur hjálpað til við að leysa úr læðingi þann kraft sem býr í öllum börnum og ungu fólki á tímum fjölmenningar og fjölbreytni.Tengist þetta markmiðum sem falla að samfélagsþróun og því sem kallað hefur verið heilsueflandi samfélag.

Þroski er flókið hugtak sem er meðal annars hægt að skilgreina á þann hátt að hegðun eða færni breytist yfir ákveðinn tíma. Þroska barna er meðal annars hægt að skoða út frá þroskaferlum og tegundum þroska. Þroskaferli barna eru sum hver vel skilgreind og rannsökuð eins og til dæmis bæði hreyfiþroski og vitsmunaþroski. Frávik í þroska eru mörg og mismunandi, það getur verið frávik sem er fyrst og fremst seinkun í þroska en einnig getur verið um frávik að ræða ef þroski fer óhefðbundnar leiðir. Orsakir þroskafrávika geta auk þess verið margskonar og flóknar. Það er mikilvægt að skoða og kortleggja frávik í þroska og fylgjast með þroskaframvindu barna. Ef vel er fylgst með þá er hægt að koma með viðeigandi íhlutun og kennslu um leið og barn fylgir ekki jafnöldrum eða hefðbundnu þroskaferli. Íhlutun og kennsla getur þá farið af stað um leið og frávik er sýnilegt.

Undanfarna áratugi hefur forvarnarstarf á Íslandi verið unnið út frá hinu svonefnda íslenska forvarnarmódeli. Ekki er um að ræða sérstakt verkefni eða átak – í raun má segja að módelið sé samofið íslensku samfélagi. En hvað einkennir þetta módel og hvað skýrir þann mikla árangur sem náðst hefur í því að draga úr vímuefnaneyslu meðal nemenda í efstu bekkjum á Íslandi?

Íslenskar konur geta vænst þess að lifa í um 64 ár við fulla heilsu og íslenskir karlar í 70 ár samkvæmt tölum frá Hagstofu Evrópusambandsins [1]. Meðalævin er hins vegar um 84 ár hjá konumog 81 ár hjá körlum [2].