Þegar öllu er á botninn hvolft þá hefur öldrunin jafnan verið skoðuð sem óhjákvæmileg hnignun á líkamlegri virkni og heilsu. Þrátt fyrir að vitað sé að ýmsar lífeðlisfræðilegar breytingar fari halloka með hækkandi aldri og hægt og rólega eigi sér stað hnignun í helstu kerfum líkamans þá er líkaminn fær um ýmislegt sem áður var talið ómögulegt. Ný sýn á öldrunarferlið tengist aukinni líkamlegri virkni og seiglu einstaklingsins til að spyrna við fótum gegn líffræðilegum og lífeðlisfræðilegum þáttum öldrunar.

Þórhallur Sigurðsson, eða Laddi í hugum landa sinna, varð 74 ára þann 20. janúar síðastliðinn. Hann hélt upp á daginn með því að hefja undirbúning 75 ára afmælissýningarinnar, eins og hann gerði nákvæmlega ári fyrir bæði sextugs- og sjötugsafmælin sín. „Maður verður að gefa sér góðan tíma til að skipuleggja og æfa fyrir slíka stórviðburði,“ segir hann er við hittumst til að spjalla um efri árin í lífi hans. Þá var hann einnig á fullu við að undirbúa opnun sýningar á eigin málverkum, en myndlistin hefur skipað stóran sess í lífi hans á undanförnum árum.

Eins og lesendur reka strax augun í þá er í fyrirsögninni ögrun. Einhver hugsun liggur þar líklega að baki. Því miður er það staðreynd að margir fara ekki að hugsa til efri áranna fyrr en þangað er komið. Of oft höfum við tilhneigingu að lifa lífinu eins og enginn sé morgundagurinn. Svo skellur hann á. Höfum okkur það til málsbóta að langfeðgar okkar og mæður áttu mun skemmra líf fyrir höndum, létust útslitin, í miðjum slætti, í róðri eða á skrifstofu á miðjum aldri samkvæmt nútímaskilgreiningu. Helstu pælingar þeirra sem tengdist ellinni voru hjá hverju barnanna þeir finndu horn til að kúra í þar til dauðinn, af miskunsemi sinni, leysti þau til himna.

Með hækkandi lífaldri þjóðfélagsþegna og hraðara gegnumstreymi á sjúkrahúsum, útskrifast einstaklingar veikari heim af sjúkrahúsum með fjölþætta sjúkdóma og flóknari þarfir. Það kallar á breyttar áherslur í heimaþjónustu, aukna þekkingu starfsfólks og færni til að takast á við flókin heilsufarsvandamál. Áhersla er lögð á að koma til móts við grunnþarfir einstaklinga sem misst hafa færni í að sjá um sig sjálfir og gera þeim þannig kleift að búa lengur heima með reisn.

Forvarnir í heilbrigðismálum eiga sér stað á mörgum stigum sem öll eiga það sameiginlegt að geta dregið úr sjúkdómsbyrðinni á síðari stigum og margborgað sig samfélagslega með því að draga úr þörf á dýrari úrræðum síðar.

Andleg vanlíðan hjá börnum hefur aukist á seinustu árum. Þetta staðfesta margvíslegar rannsóknir. Má þar nefna þýðisrannsóknina Ungt fólk sem hefur verið framkvæmd meðal allra grunnskólabarna á landinu af rannsóknamiðstöðinni Rannsóknum og greiningu frá árinu 1992. Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar Ungt fólk sem lögð var fyrir 8., 9. og 10. bekk grunnskóla í febrúar 2020 hefur hlutfall þeirra nemenda sem telja andlega heilsu sína vera slæma aukist samanborið við niðurstöður fyrri ára. Ef farið er yfir niðurstöður rannsóknarinnar má sjá að geðheilbrigði barna hefur farið versnandi, á það sérstaklega við meðal stúlkna. Á árabilinu 2014 til 2020 hefur orðið töluverð aukning á hlutfalli stúlkna sem finna fyrir einkennum þunglyndis og kvíða. Jafnframt er nú hlutfall stúlkna í 9.og 10. bekk sem telja sig hamingjusamar með lægsta móti. Þá hefur einnig komið ítrekað fram hjá börnunum sjálfum áhyggjur vegna andlegra erfiðleika og þörf á auknu aðgengi að sálfræðiþjónustu.